20 september 2025/de Telegraaf
Wolf drijft bestuur tot wanhoop, liquidatieteams en dierenactivisten voeren oorlog in bos: ’Maar in Den Haag regeert politieke crisis’
De snel voortplantende Nederwolf verlamt het bestuur in ons land. Burgemeesters zijn radeloos. Dierenactivisten redeloos. En de aanpak is reddeloos, zeggen bestuurders. „We zitten vast in een moeras.”
De liquidatie is vakwerk. Boven de A12 bij Zevenaar zijn deze ochtend alle baanvakken van een rood kruis voorzien. De ochtendspits staat stil. Bestuurders stappen uit en turen over de vangrail. Agenten sturen ze terug. Maar een steeds grotere groep mensen verzamelt zich.
Via de politiecentrale is er intensief overleg. Naast de snelweg dwaalt een wolf door een weiland na een forse tik van een autobumper. De eerste journalisten met camera’s verschijnen. Het dier wordt opgejaagd. Via de meldkamer is er overleg met de officier van justitie.
Een direct betrokkene: „Het werd een oploop. Al deze mensen maakten het ingewikkeld. Zo’n wolf heeft een trauma, is gevaarlijk en onberekenbaar. Uitname was onvermijdelijk. Met een van de twee teams maakten we een omtrekkende beweging, uit het zicht van de mensen. Het dier lag in hoog gras. De instructie was: Zodra het omhoog komt, schiet!”
De kogel van 84 millimeter lengte dringt het schouderblad binnen en vernietigt hart en longen
Medewerker liquidatieteam
Vanuit een zwaar kaliber geweer, op een afstand van 118 meter, klinkt om 10.43 uur een droge knal. De kogel van 84 millimeter lengte dringt het schouderblad binnen en vernietigt hart en longen. „Een doodsklap, clean kill. Op de schouderplaat, nooit op de beweeglijke kop. De teams zijn onmiddellijk geëvacueerd. Deze mensen wil je niet op beeld, en mogen nooit worden herkend in verband met dreigingen.” De eerste legaal gedode wolf in ons land, sinds 1845, is een feit.
Weinigen weten dat uit deze situatie gespecialiseerde liquidatie-eenheden voor wolven zijn voortgekomen, zogenoemde „uitnameteams”. Een agressieve wolf, waarvoor vaak pas na maanden een afschotvergunning is afgegeven, is geen materiaal voor een jager met hagelgeweer en hoedje met veer.
Adrenaline
In alle stilte zijn protocollen, verkennings- en tactische strategieën opgesteld. De wolf vraagt om passende bewapening. Lange afstandswapens, met warmtebeeld. Het vraagt om training, expertise en grote precisie met zwaar kaliber munitie.
Teams en wolf mogen elkaar niet te dicht naderen. Adrenaline kan een verwond dier enorme kracht geven. Eén schot moet fataal zijn. Voor de teams zijn vijftien specialisten op afroep beschikbaar, bevestigt coördinator Gijs van Aardenne. Ook draaien er speciale honden mee, die speurwerk verrichten.
Inmiddels is voor drie wolven een afschotvergunning afgegeven. De bekendste is wellicht degene die in de dna-databank nummer GW3237m kreeg, door activisten omgedoopt tot „Bram”. Eerder werd al een vergunning van kracht voor GW4655m, „Hubertus”, die een hardloper beet. Recent kwam daar een vergunning bij voor „De Springer” in Voorthuizen, die tientallen stuks vee doodde.
De laatste vergunning is onder de rechter omdat hij, net als vorige, direct werd aangevochten door activisten van Animal Rights en De Faunabescherming. Deze club van PvdD-senator Nico Koffeman heeft bestuurlijke overlap met de politieke partij, en procedeert volop voor de wolf.
Noodbevel
Drie vergunningen en een eindeloze reeks incidenten later, is er sinds de zomer 2023 daardoor geen enkele agressieve wolf „uitgenomen”. Veel heeft te maken met de zondagochtend van 9 juli datzelfde jaar, toen in Wapse – bij het Drents-Friese Wold – een tweede wolf werd neergeschoten. Binnen een omheining met doodgebeten vee, en na een beet in de arm van de boer, bezegelde burgemeester Rikus Jager via een mondeling noodbevel diens lot. De wolf bleek 100 dieren te hebben gedood bij 17 aanvallen.
Het doden van een wolf is sindsdien een „enorm bestuurlijk” probleem. Want wie is er verantwoordelijk? En wat zijn de gevolgen? De burgemeester belandt, na aangifte van Animal Rights, De Faunabescherming, Bite Back en Fauna4Life, op vernederende wijze in een verhoorkamer. Net als zijn wethouder, vier agenten, alsook de boer in kwestie. Het dodelijk schot van een agent (met jachtakte en passend geweer) heeft zeven procedures en onderzoek door het Nederlands Forensisch Instituut tot gevolg. De weide als plaats delict, alle aanwezigen verdacht.
De burgemeester belandt, na aangifte van Animal Rights, De Faunabescherming, Bite Back en Fauna4Life, op vernederende wijze in een verhoorkamer
Op brute wijze is een zeer beschermd dier „vermoord”, zo luidt het verwijt van Nico Koffeman. Anonieme activisten gaan nog verder, die menen dat wethouder en burgemeester aan het gemeentehuis moeten „hangen”. Vorige zomer seponeerde het OM de zaak, maar zowel De Faundabescherming en Animal Rights willen alsnog vervolging afdwingen.
Die voortdurende gevolgen voor – inmiddels – oud-burgemeester, Rikus Jager zijn voor alle collega’s een schrikbeeld. Ze hebben een verlammend effect op besturen en bestuurders, blijkt uit gesprekken met De Telegraaf.
ADVERTENTIE
Europa mag de strikt beschermde status iets hebben afgezwakt naar „beschermd” – de impasse is compleet. Wat als de verkeerde wolf wordt neergeschoten? Dat is een ernstig misdrijf. Het Openbaar Ministerie neemt dat zwaar op, bij bestuurders, uitvoerders en bij stropers. Een dode wolf met een wond aan de kop, gevonden bij Stroe, haalde al Opsporing Verzocht.
Het gaat crescendo met de Nederwolf
Het gaat intussen crescendo met de Nederwolf. Uit een appgroep van faunabeheerders, deze week: „We zitten op 54 welpen en missen nog een nest, dus zeg 59. Hebben elf nesten en minimaal 105 dieren in GLD. Utrecht heeft twee territoria, het Noorden vijf dus zeg 50 dieren erbij met wat zwervers. Tussen de 160 en 180 dieren.” Dit zijn hogere aantallen dan de officiële cijfers. Niet alle dieren zijn nog bekend in de dna-databank. Dan moeten ze eerst vee doden. Of vrijwilligers moeten hun drollen opsturen.
De Nederwolf weet het zelf niet, maar tientallen organisaties bemoeien zich al met hem. De problematiek treft drie tot vier ministeries. Veehouders, dierenorganisaties, jagers, provincies, gemeenten – de wolf vraagt om beleid vanuit Den Haag. Maar daar regeert de politieke crisis.
Incident op heide Heerde-Epe
De machteloosheid is groot. Na weer een incident, nu op de heide in Heerde-Epe, waar wolven een hond meenamen, verzamelt eerder deze maand zich een menigte boze hondenbezitters voor het gemeentehuis in Epe. Of burgemeester Tom Horn naar buiten wil komen. De ruim duizend dode schapen en pony’s ten spijt, wat denkt hij te doen aan een onveilige hondenuitlaatplaats?
De burgervader van Heerde, Olaf Prinsen, plaatst uit wanhoop matrixborden: Pas op, leefgebied van de wolf! Ton Heerts, burgemeester van Apeldoorn, voorzitter van de veiligheidsregio: „Een wolf liep in Hoenderloo tussen de ijs etende toeristen. Een inwoner in rolstoel die zijn hond uitliet, werd in alle vroegte belaagd. Als de schuwheid verdwijnt, baart dat grote zorgen.”
Een rondgang langs burgemeesters, bestuurders en terreinbeheerders afgelopen weken schetst een radeloos beeld. Op de Veluwe hebben 33 burgemeesters nu hun noodkreet aan de staatssecretaris Rummenie (Landbouw en Natuur) en minister Van Oosten (Justitie) gestuurd.
Bange kinderen
Burgemeester Henk Lambooij van Putten noemt de toestand „onhoudbaar”. „Kinderen kunnen niet meer alleen naar school van Ermelo naar Putten, de wolven lopen via het bos mee. Ze zijn doodsbang. Wat kan je doen? Een vergunning voor afschot wordt gelijk aangevochten. Wolven zijn heel beweeglijk, die lopen vele kilometers per dag. Je bent zo altijd te laat. Er is beleid nodig, maar het gaat trager als koude stroop.”
„Burgers en hun dieren hebben recht op veiligheid. Dan kijken inwoners naar ons. Maar wat kunnen we?”
Jeroen Joon
Burgemeester Harderwijk
Ook burgemeester Jeroen Joon van Harderwijk voelt zijn handen op de rug gebonden: „Die wolf komt van zijn jachtterrein naar de randen, naar bewoond gebied. De roedels verspreiden zich. Buiten is een grote menukaart. Net weer twintig schapen bij Hierden, ondanks alle wolvenrasters. Burgers en hun dieren hebben recht op veiligheid. Dan kijken inwoners naar ons. Maar wat kunnen we?” In Barneveld wacht burgemeester Jacco van der Tak op de rechtszaak rond een afschotvergunning voor de wolf die op camera hoog over peperdure wolvenrasters zweefde.
We hebben op de Hoge Veluwe zo’n 625.000 overnachtingen van toeristen. Onveiligheid heeft grote gevolgen. De populatie van wolven groeit veel sneller dan in Den Haag en de provincies gewerkt wordt aan regels en beleid. Het is nu een bestuurlijk moeras.”
Oorlog in bos
Met een afschotvergunning ben je er niet, zegt hij. „Die is heel specifiek, precies het ene dier op die en die aangewezen locatie. Dat is symptoombestrijding, die ook nog via actiegroepen wordt vertraagd of tegengehouden.” In Utrecht wordt Den Treek nu bijvoorbeeld bevolkt door teams die een specifieke wolf moeten liquideren en door dierenactivisten. Beide in camouflagepak, gemaskerd tegen herkenning, en eigen warmtecamera’s. Het is oorlog in het bos.
De Gelderse Gedeputeerde Harold Zoet is het verst met de aanzet tot wolvenbeleid, dat verder gaat dan gesubsidieerde stroomdraadjes. Door radicale activisten wordt hij „wolvenhater” genoemd, en net als andere bestuurders bedreigd.
„Ik ben geen wolvenhater”, zegt hij. „Maar in Den Haag en de gemeenten moet er wat gebeuren. Die beschermde status omlaag, is belangrijk. Europa is al zover. Maar Nederland nog niet, terwijl de populatie sterk groeit. Dat de wolf zich niet in stand zou kunnen houden, klopt aantoonbaar niet.”
Zoet kan zich een leefgebied op de Veluwe voorstellen, met corridors naar Duitsland en België. „Zo kan er genetische uitwisseling zijn. Maar er moet ook beheerd worden. Als er te veel wolven in of buiten het leefgebied komen, moet afschot volgen. Geen vergunning per individueel dier, maar op aantallen zoals in Zweden en Finland. Voor de veiligheid is dat noodzakelijk. En voor het draagvlak voor dit dier.”
