Volgens experts wordt gevaar van wolf onderschat: ’We staan al op de laatste trede van de wolven-escalatieladder’
Epe
Eline VerburgAlgemeen verslaggever
4 minuten geleden
Het filmpje is angstaanjagend. Een wolf op de heide tussen Epe en Heerde, de Renderklippen, loopt vlak bij een echtpaar dat hier aan het hardlopen is. Terwijl ze het roofdier filmen, loopt de wolf richting de bosrand, waar een confrontatie volgt met de zesjarige bordercollie Daisy, die daar de schaapskudde begeleidt.
Ondanks hun geschreeuw valt de wolf aan en even later slaat het hondje, vermoedelijk zwaargewond, op de vlucht. „Tot op heden hebben we haar niet teruggevonden. We vrezen het ergste”, zegt een woordvoerder 24 uur later, namens de aangeslagen herder Lammert Niesing, van wie in augustus ook al twee andere honden werden belaagd.
De provincie Gelderland, die toevallig net toestemming heeft gegeven om een andere wolf af te schieten (die deze zomer ruim zestig schapen zou hebben gedood in de gemeente Barneveld), bestempelt de betrokken wolf op de heide ondertussen níet als ’probleemwolf’.
Gelderland geeft vergunning voor doden wolf die schapen aanviel
„Wij zien in dit geval geen probleemgedrag”, stelt woordvoerder Rob Heetland. „Deze wolf verdedigt zijn territorium, dat door de honden van de herder wordt binnengedrongen. Dat is wel zorgelijk, maar ook natuurlijk gedrag.”
Schaapsherder Lammert Niesing ontving deze zomer nog EO-presentatrice Margje Fikse. Rechts de onfortuinlijke bordercollie Daisy. © Frans Paalman
Maar dit ’natuurlijke gedrag’ baart ecoloog en bioloog Floor Schouten en Willy Jansen * toch grote zorgen. Zij zetten samen alle incidenten op een rij, vanaf het moment dat de eerste wolf in ons land werd gesignaleerd in 2013. „De escalatie van het wolvengedrag wordt ernstig onderschat”, stellen zij aan de hand van deze data.
„Het gevaarniveau stijgt namelijk in een alarmerend tempo. Inmiddels hebben we elf roedels, dat zijn er binnen afzienbare tijd al 25. Het gaat snel, terwijl het beleid supertraag is.”
Polarisatie in wolvendebat
Floor Schouten en Willy Jansen zijn pseudoniemen voor resp. een bioloog gespecialiseerd in natuur- en milieuvraagstukken en een ecoloog Bos- en natuurbeheer met specialisatie dierbiologie. Gezien de polarisatie in het wolvendebat en bedreigingen in vergelijkbare situaties willen zij anoniem hun verhaal doen. Hun echte namen zijn bij de redactie bekend.
Schouten en Jansen analyseren het wolvengedrag aan de hand van de internationaal erkende ’Schaal van Geist’, vernoemd naar de Duits-Canadese bioloog Valerius Geist, gespecialiseerd in wolvengedrag. Hij beschrijft zeven gedragsstadia van wolven die, als je ze negeert, kunnen leiden tot steeds gevaarlijkere situaties voor mensen.
Zeven stappen op de escalatieladder
De escalatieladder begint met de aanwezigheid van wolven (stap 1) die schuw gedrag vertonen (stap 2-3). De volgende stappen duiden op toenemende risico’s: opjagen en doden van (klein)vee en huisdieren (4-5), minder schuw worden en mensen benaderen, willen ’spelen’ en mensen als prooi gaan zien (stap 6), culminerend in aanvallen op mensen met ernstig letsel of de dood tot gevolg (stap 7).
„Ik wil geen horrorbeeld schetsen, maar we moeten ons serieus zorgen maken”, verklaart Schouten. „Vooropgesteld: ik vind wolven ontzettend mooie dieren en had stilletjes gehoopt dat het in ons land zou lukken. Maar het gaat geen lekkere kant op. Sterker: de wolf in Nederland is bloedlink en gevaarlijk.”
Inmiddels is er binnen stap 4 al sprake van circa negenduizend gedode/ernstig gewonde schapen „en ook alpaca’s en ander kleinvee”, momenteel elf gedode dieren per dag. „Ook stap 5 is al bereikt: we telden tweehonderd dode en gewonde runderen, pony’s, ezels en paarden. En ten minste tien aanvallen op honden.”
Het wolfwerende raster voldoet niet, stellen de klokkenluiders. „Er is één filmpje van een wolf die eroverheen springt, maar dat gebeurt veel vaker. Honger wint het van de angst voor een stroomstootje.”
Incidenten met mensen waren er dit jaar ook diverse keren, zoals met een kind op Landgoed Den Treek en bij Austerlitz. „Herinner je je het filmpje op de Utrechtse Heuvelrug, van de wolf die pal langs een kinderwagen loopt? Wat leert een wolf hiervan? Dat hij dicht bij kan komen zonder dat er iets gebeurt en dat het voor hem dus niet gevaarlijk is.”
Stap 7, ’wolven vallen mensen aan’, is een scenario dat Schouten en Jansen in de nabije toekomst verwachten. „De trend wijst met de dag nadrukkelijker op onvermijdelijke, fatale confrontaties, buiten een toenemend aantal aanvallen op vee en huisdieren. Het is een kwestie van tijd dat er mensen zullen worden gedood. Een kind, een vrouw op een fiets, ja, ook je oma in haar scootmobiel.”
Een opwaartse lijn geeft het stijgende gevaar op incidenten aan sinds 2013.
De wolf op de heide die Daisy aanviel, is volgens Schouten ook helemaal niet mensenschuw en er ontstaat dus wel degelijk een probleemsituatie. „Hij liep immers ook op een paar meter van het filmende echtpaar.”
Daisy is als vermist opgegeven, „we vrezen het ergste.”
Tot nu toe is in ons land voor het afschieten van drie wolven toestemming verleend, maar geen van deze probleemwolven is nog gedood.
Geen ’kwetsbare status’
Een radicale wijziging in de omgang met de situatie is echter noodzaak, stelt Schouten. „We doen hier net alsof de wolf een heel kwetsbare soort is die bescherming behoeft. Maar dat is niet zo. Al sinds 2004 is de ’kwetsbare status’ van de rode IUCN-lijst af, de soort breidt zich in Europa alleen maar uit. Moeten we hem dan per se in een klein, drukbevolkt landje als Nederland in stand houden? Als er nu niet wordt ingegrepen, is het leed niet te overzien. Het stopt niet vanzelf.”
