Tijd voor mij om als ervaringsdeskundige hier een bijdrage te leveren.
Volgens Jung hebben verslavingsgevoelige mensen een sterke behoefte aan spirituele heling. Niet voor niets prikkelen alle verslavende middelen de opiatenreceptoren van onze cellen en neurotransmitters als serotonine, dopamine en endorfine. Het zijn natuurlijke pijnstillers, die een gelukzalig gevoel geven. Ze bieden de verslaafde een tijdelijke ontsnapping aan de innerlijke duisternis en pijn waar ze mee worstelen.
Wat we nu zien als verslavende middelen waren ruim een eeuw geleden nog geestverruimende middelen. Dichters en filosofen namen opium als inspiratie voor verlichtende teksten. Ze waren ook geneeskrachtig en werden gewoon in apotheken verkocht. Cocaine was de Coca in Coca Cola. Toen alles legaal verkrijgbaar was, was er geen drugsprobleem. Bedenk echter dat in het westen het christendom de bindende factor was in de samenleving. Mensen hadden het gevoel dat ze onderdeel uitmaakten van een coherent en groter geheel. In andere culturen werden psychedelische middelen gebruikt door medicijnmannen/sjamanen om tot hogere inzichten te komen.
Alcohol neemt een aparte plaats in in dit rijtje. Sterke drank wordt in het Engels 'spirits' genoemd. Het woord alcohol zelf is afkomstig van het arabische woord 'al Kuhl', wat 'vleesetende geest' betekent. De indianen noemden het 'vuurwater'. In tegenstelling tot psychedelica, cocaine en opium veroorzaakte alcohol al snel wel een maatschappelijk verslavingsprobleem. Alcoholisten hebben een afwijkende reactie van hun lever op alcohol: i.p.v. dat ze suf, slaperig en misselijk worden maken ze grote hoeveelheden adrenaline aan en voelen ze zich oppermachtig, waardoor ze geen rem meer hebben op hun alcoholinname. Ook neemt alcohol hun sociale remmingen weg, waardoor ze hun schuchterheid en sociale onhandigheid kunnen maskeren. Ik kan over al deze reacties oo alcohol persoonlijk meepraten. Helaas kan ik ook meepraten over wat alcohol in negatieve zin sociaal met je doet. Je kan nl. een keerpunt bereiken waarop je arrogant en neerbuigend wordt en je medemens gaat ontmenselijken.
In de eerste helft van de vorige eeuw werden alcoholisten gecriminaliseerd of gemedicaliseerd, m.a.w. je belandde of in de bak of op de psychiatrische afdeling van een ziekenhuis. Het gevolg was recidivisme, ze kwamen telkens terug. Omdat er geen fatsoenlijke behandeling was voor alcoholisme besloot Bill Wilson AA (Alcoholics Anonymous) op te richten. Gedurende zijn reizen naar Europa kwam Wilson in aanraking met Jung en de visie van Jung op verslaving als het streven naar spirituele heelheid en dus niet zozeer als een fysiek maar spiritueel probleem is van grote invloed geweest op de 12 stappen van AA.
Door deze zelf te hebben doorlopen kan ik 100% bevestigen dat het probleem spiritueel van aard is en dat het inderdaad gaat om het overstijgen van innerlijke pijn en duisternis, wat alleen maar mogelijk is op een transcedentale manier. Alleen als je een neutrale en objectieve 'helicopter view' op jezelf ontwikkelt kun je het probleem zien voor wat het is. Je moet als het ware je eigen studieobject worden. De vierde en vijfdr stap zijn hierbij cruciaal en als je deze niet goed doorloopt kun je er zelfs slechter uitrollen dan voorheen, omdat je dan verzandt in spijt, schaamte en schuldgevoel. Het is absoluut essentieel dat emoties geen zwaarwegende rol mogen spelen in dit proces. Een andere pijler in de 12 stappen is het besef dat je redding uitsluitend zit in iets groters dan jezelf (stap 2 en 3) en het doen van een gelofte dat dankbaarheid en dienstbaarheid voor de rest van je leven je opdracht zijn. Naar God en naar je medemens, in die volgorde (stap 6 en 7). Je ziet dus de grote invloed van de visie van Jung op het gedachtegoed van Wilson.
Er is een TED talk die ik op dit forum al eens eerder heb geplaatst die gaat over patienten in ziekenhuizen die aan zware pijnstillers zitten zoals oxycodon of fentanyl. Ze krijgen zeer zuivere, uiterst verslavende opiaten toegediend, maar raken doorgaans niet verslaafd als ze ontslagen worden uit het ziekenhuis. Hoe kan dat? Omdat ze liefdevolle zorg en aandacht kregen in het ziekenhuis en het gevoel hadden er niet alleen voor te staan. Vergelijk dat met dakloze junks die bedelen op straat en achteloos gepasseerd worden zonder dat hen een blik waardig wordt gegund.
Het probleem is vooral spiritueel, het gaat om liefde en verbinding. Anders blijft de duisternis en pijn bestaan en daarmee ook de noodzaak om deze te verdoven. Het gaat om zingeving, bij AA spreken ze over een spirituele ontwakimg of wedergeboorte (stap 12). Pijn als springplank voor geestelijke groei. Ik ga op zoek naar die TED talk!
Mike