Column: Van gesloten grenzen naar open armen, het wonder van D66
Max von Kreyfelt
Er gebeuren in de Nederlandse politiek soms dingen die zelfs een wiskundige niet kan berekenen. Zoals de plotselinge ommezwaai van hele gemeenten die, volgens recente verkiezingsuitslagen, massaal de overstap maakten van PVV naar D66. Van “Nederland eerst” naar “Europa omarmd”. Van gesloten grenzen naar open armen. Van exclusief naar inclusief. Van Geert naar Jetten. Van brulboei naar posterboy
Het is alsof een heel voetbalstadion met Feyenoord-supporters plotseling in Ajax-shirts verschijnt. Zó’n verschuiving hoort niet thuis in de logica van kiezersgedrag en toch toont de Kiesraad het aan met grafieken die doen alsof er niets aan de hand is.
De PVV-kiezer is doorgaans de stem van frustratie, van de vergeten Nederlander, van iemand die zich niet gehoord voelt door de bestuurlijke elite. D66 vertegenwoordigt precies die elite. De partij van beleidsnota’s, stikstofmodellen en klimaatcommissies. De partij die grenzen open wil houden, migratie als verrijking ziet, en graag in Brussel applaudisseert voor meer Europese integratie.
Dat juist dié partij nu zieltjes zou winnen in bolwerken waar de onvrede al jaren kookt, vraagt om meer dan alleen een statistische verklaring. Is dit werkelijk een collectieve bekering? Of is er iets anders aan de hand, iets dat zich voltrekt in het digitale duister waar stemmen worden geteld, overzichten worden gegenereerd en software het laatste woord heeft?
HackDefense, het bedrijf dat die verkiezingssoftware controleert, staat onder leiding van Mark Koek, een D66’er pur sang, met een geschiedenis van openlijke politieke stellingname. En het was precies dat bedrijf dat in opdracht van de Kiesraad de veiligheid van de stemsoftware beoordeelde.
Niemand beweert dat er fraude is gepleegd. Maar er is iets fundamentelers aan de hand: het vertrouwen. Het uitsluiten dat er geen fraude is gepleegd. Democratie is gebouwd op geloofwaardigheid. En als verkiezingsuitslagen niet meer voelen als de weerspiegeling van de samenleving, maar als een script, dan sterft dat geloof langzaam af.
De kiezer ziet de absurditeit. Hoe kan de partij die grenzen wil sluiten, plots in één nacht worden ingeruild voor de partij die ze wil openzetten? Hoe kan woede zo plots omslaan in gehoorzaamheid? Misschien moeten we minder kijken naar grafieken en meer naar de handen die ze tekenen.