Miljardenschade door stilstand bouw
Den Haag
Mike MullerVerslaggever Landbouw (LVVN), Energie, Klimaat, Stikstof, Infrastructuur, Luchtvaart en Milieu
17:40 uur | 24 oktober 2025
Terwijl in Den Haag vaak een beroep gedaan wordt op ’de wetenschap’, houdt prof. dr. Meester de politiek een spiegel voor: „We zijn in dit dossier de maat der dingen kwijtgeraakt, en hebben als land de weg van de modellenwerkelijkheid gekozen in de hoop dat de wetenschap en haar modellen ons hierbij zouden kunnen leiden”, stelt Meester. „Maar mijn onderzoek laat (in navolging van andere studies) zien dat dit ijdele hoop is – de wetenschap wordt hier overvraagd. De wetenschap gaat, nogmaals, geen antwoorden opleveren.”
Prof. dr. Ronald Meester: „We zijn in dit dossier de maat der dingen kwijtgeraakt.” © Thijs Rooijmans
Zo klinkt al jaren brede kritiek op het ’Aerius-model’ dat tot op de dag van vandaag gebruikt wordt voor vergunningverlening. Al eerder concludeerden wetenschappers in de commissie-Hordijk dat dit rekenmodel hiervoor op projectbasis niet geschikt is. Toch wordt dit nog als het ’best beschikbare’ instrument gezien. Het Rijk en provincies leunen echter ook op adviezen van de Ecologische Autoriteit, die weer beoordelingen maken aan de hand van de zogeheten ’kritische depositiewaarde’.
Hoewel Meester erkent dat er in natuurgebieden teveel stikstofdepositie kan zijn, heeft hij ’geen enkele wetenschapper gesproken die vanuit die wetenschap een unieke exacte waarde verdedigt’. „Er zijn wel wetenschappers die unieke waardes propageren, omdat de politiek en de rechterlijke macht deze accepteert of zelfs eist. Dat heeft echter niets met wetenschap te maken; wetenschappers zouden een dergelijke verleiding moeten weerstaan.”
Bijl aan wortel van Haagse modellenwerkelijkheid
Meester noemt het huidige gebruik van deze waardes dan ook ’vanuit statistisch perspectief onwetenschappelijk, ondeugdelijk en dus niet verdedigbaar’.
Daarmee zet wiskundige Meester de bijl aan de wortel van de Haagse modellenwerkelijkheid die in het stikstofdossier al jaren wordt gebruikt. Het feit dat rechters leunen op het Aerius-model omdat dit ’het beste is wat we hebben’ noemt hij ’onbevredigend en onduldbaar, omdat het uitgaat van de gedachte dat de wetenschap móet leveren’.
„In plaats van net te doen alsof we precieze informatie hebben en daar beleid met zeer grote maatschappelijke, juridische en particuliere gevolgen op baseren, kunnen we beter accepteren dat we bepaalde dingen niet kunnen weten, en dat ’de’ wetenschap hierop ook geen antwoord gaat geven. Wetenschap wordt in dit dossier overvraagd”, luidt zijn oordeel.
De wiskundige pleit voor een radicaal andere aanpak. „Mijn advies is dan ook om helemaal af te zien van de modellenwerkelijkheid. Het dossier moet van het bord van de modelleurs af, en terug op het bord van beleidsmakers. Deze dienen verantwoordelijkheid te nemen voor beslissingen op basis van een maatschappelijk en politiek debat in plaats van op basis van een onwetenschappelijke omgang met modellen.”
Rummenie: ’Rapport bevestigt dat we breder moeten kijken’
Demissionair staatssecretaris Rummenie (Natuur) gaat het rapport, voor hij met een inhoudelijke reactie komt, eerst ’afstemmen met de rest van het kabinet’, zegt hij tegen De Telegraaf. „Voor mij bevestigt dit rapport dat we breder moeten kijken naar de daadwerkelijke staat van de natuur, en dat gaat verder dan alleen stikstof. Het eindrapport biedt interessante aanknopingspunten die zeker de moeite waard zijn om verder te verkennen.”
Analyse: onzekerheid voor boeren nog steeds niet weggenomen
Niet alleen door politici, maar ook door wetenschappers wordt al jaren getwijfeld aan de effectiviteit van het Haagse stikstofbeleid. Dat is een ondoorzichtige kluwen geworden dat bijna niet meer uitlegbaar is, concludeert vriend en vijand.
Het gaat vaak over de onwetenschappelijke ’rekenkundige ondergrens’ tot een discussie hoe hoog die grens dan wel moet zijn tot aan een debat over ’bewegende doelen’ omdat het RIVM het rekenmodel Aerius weer eens ’actualiseert’.
Een schone taak voor de politiek om wél met realistisch beleid te komen. Het was een van de paradepaardjes van BBB: de regeringspartij zou het beleid op de kop gooien.
Geconcludeerd kan worden dat dit nog niet is gelukt. Naast de politieke werkelijkheid, is er immers ook een juridische werkelijkheid: rechters houden de politiek aan door henzelf opgestelde wetten en regels.
Intussen is de onzekerheid voor boeren, bouwers en bedrijven na jaren nog steeds niet weggenomen. Door het ontbreken van langjarig, goed geborgd en realistisch stikstofbeleid staan tal van projecten stil: van woningbouw, het aanleggen van wegen of het vergroenen van de industrie.
Hoewel het in de verkiezingscampagne nog weinig over stikstof gaat, is dat een belangrijk thema dat ons land nog steeds in gijzeling houdt, met miljardenschade tot gevolg. De vraag is dan ook: worden na de verkiezingen opnieuw dikke rapporten besteld (alleen Johan Remkes leverde er afgelopen jaren al drie af) of wordt het dossier na de verkiezingen opgepakt om doorbraken te forceren?
